Veulentijd: checklist rondom de bevalling

De geboorte van een veulen is altijd weer bijzonder. Meestal redt de merrie het zonder hulp, maar het is belangrijk om te weten hoe een bevalling hoort te verlopen zodat je weet wanneer je een dierenarts moet waarschuwen. Hoe bereid je de bevalling voor en waar let je op als het veulen eenmaal is geboren?

Voorbereiding

Een goede lichamelijke conditie is van belang voor een gezond veulen maar ook voor de merrie. De merrie moet goed in conditie zijn voor de bevalling en om vervolgens biest en melk met voldoende voedingsstoffen voor het veulen te produceren. (Zie ook ‘Voeding in en rond het veulenseizoen’).

Bevalt de merrie niet ‘thuis’ dan is het van belang dat zij ruim van te voren (minimaal 6 weken) verhuisd naar de omgeving waar ze zal veulenen. Het geeft de merrie rust als de omgeving veilig en bekend is voor haar. Bovendien maakt de merrie antistoffen aan tegen de ziektekiemen die op de locatie aanwezig zijn. De merrie geeft deze antistoffen via de biest door aan het veulen. Correct vaccineren van de merrie is om deze reden ook belangrijk. Tijdens de dracht wordt veelal in elk geval een herhalingsvaccinatie tegen influenza en tetanus verstrekt. (Lees hier meer over vaccinatie van drachtige merries.)

Een veulenbox dient ruim, goed geventileerd en verlicht te zijn en een zachte schone bodembedekking te hebben. De ondergrond moet echter niet te glad zijn om uitglijden van merrie en veulen te voorkomen. Een betonnen ondergrond wordt door het vruchtwater gemakkelijk glad. Een stal waarin de mest een paar dagen is opgepot met daar bovenop een dikke laag schoon stro, geeft een stevige ondergrond voor merrie én veulen.

Met behulp van een webcam en een geboortemelder kan je de merrie in de gaten houden. Vaak stellen merries het moment van bevallen namelijk uit totdat er rust op stal heerst. Zorg ervoor dat je telefoonnummers zoals die van de dierenarts bij de hand hebt. Je kan de staart van de merrie bandageren, zodat je goed zicht hebt. Verder is het handig om schone handdoeken en een schone emmer (met warm water) om handen en de omgeving van de geboorteweg te kunnen afspoelen en afdrogen bij de hand te hebben, evenals een middel om de navel te ontsmetten zoals Betadine oplossing.

Geboorte

Twee tot drie weken voor het veulenen kan de uier van de merrie al opzwellen, maar deze loopt meestal kort voor de geboorte pas echt vol. Als de merrie gaat kegelen (de eerste druppels hangen dan aan de uier), wordt het veulen meestal binnen 24 uur geboren. De banden van het kruis van de merrie zullen verslappen, waardoor de staart hoger lijkt te gaan liggen en het gedeelte rondom de staart weker aan gaat voelen. Wanneer de geboorte begint loopt een merrie vaak wat ongedurig rond en kan ze nerveus zijn. Vaak gaan liggen en weer gaan staan of een plashouding aannemen zijn ook gedragingen die een merrie laat zien wanneer zij gaat bevallen.

De uitdrijvingsfase van de geboorte mag ongeveer 20 minuten duren. De hoefjes van de voorbenen komen vaak eerst, meestal de ene iets na de andere, gevolgd door het hoofdje. Als je onervaren bent in het bijwonen van een bevalling, is het wellicht verstandig om te vragen of iemand met ervaring en kennis van zaken je wilt bijstaan. In principe kan een merrie meestal veulenen zonder hulp en is het inschakelen van een dierenarts niet altijd nodig. Wel is het belangrijk dat wordt gesignaleerd wanneer het wel nodig is de dierenarts te bellen. Bijvoorbeeld wanneer de merrie wel perst, maar er geen voortgang geboekt wordt, bij een stuitligging of wanneer er een zéér lange rusteloze periode is bij de merrie.

Verzorging van merrie en veulen  

Als het veulen is eenmaal is geboren, kan je hem het beste even met rust laten. Wel is het belangrijk dat het vlies dat om de neus heen zit gebroken is of wordt, zodat het veulen lucht kan krijgen. Wanneer de vliezen er nog omheen zitten kan je deze met schone handen of met handschoenen verwijderen. Wanneer de merrie opstaat, breekt de navelstreng af. De merrie maakt het veulen zelf schoon.

Gewoonlijk wordt binnen een uur na de geboorte de placenta (nageboorte) afgedreven. Als de nageboorte langer dan 3 uur blijft zitten, is het raadzaam de dierenarts te bellen. In dat geval kan de nageboorte worden opgeknoopt, om te voorkomen dat de merrie er op gaat staan. Niet aan trekken of afknippen! Binnen 6 uur moet de nageboorte er af zijn, omdat de merrie ernstig ziek kan worden van een placenta die blijft zitten.

Een gezond veulen kan in minder dan 5 minuten zelf zijn hoofd op houden en gaat na ongeveer 30 minuten al proberen te staan. Binnen 2 uur kan een gezond veulen lopen en drinken bij de merrie. Het veulen is na de geboorte afhankelijk van de biest van de merrie om afweerstoffen binnen te krijgen tegen ziektes. In de eerste 12 uur na de geboorte is er een maximale opname van antistoffen via de biest. De volgende 12 uur wordt deze opname al beperkter. Na 24 uur kunnen de antistoffen de darmwand van het veulen niet meer passeren. Het is dus heel belangrijk dat het veulen op tijd biest drinkt. Liefst binnen 3 uur. Het is daarom verstandig om kunstbiest of ingevroren biest op voorraad te hebben, indien het veulen niet bij de merrie wil drinken of de merrie in het ergste geval gestorven is. Binnen 6 tot 10 uur heeft een gezond veulen voor het eerst geplast en binnen 24 uur is de darmpek afgedreven en produceert het veulen gele mest.

Ook wanneer de merrie volledig zelfstandig is bevallen van een gezond veulen is het verstandig om dezelfde dag de dierenarts te laten komen. De dierenarts zal het veulen goed nakijken en de merrie controleren. In overleg met de dierenarts wordt dan ook een ontwormschema opgesteld voor het veulen. Het is natuurlijk dat merrie en veulen de eerste dag al naar buiten gaan zodat ze kunnen bewegen. Voldoende beweging zorgt voor een goede ontwikkeling van botten, pezen en spieren!

De energiebehoefte van de merrie verdubbelt door de lactatie. Goede voeding van de merrie is daarom van belang om de merrie in goede conditie te houden en voor een goede kwaliteit van haar melk. Paardenbrok Optibreed XF70 is een perfecte aanvulling op het ruwvoerrantsoen van de lacterende merrie. Lees hier meer informatie over de voeding in en rond het veulenseizoen.

Blijf op de hoogte en mis geen blogs!

Vul uw e-mailadres in en ontvang al onze nieuwe blogs direct in uw mailbox.